Πέμπτη 31 Μαρτίου 2011

Όλα τα γνωστά ξαδέλφια της Γης σε ένα οικογενειακό πορτρέτο

Ουάσινγκτον
Πριν από λίγες εβδομάδες το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler εντόπισε 1.235 πλανήτες στον γαλαξία μας οι 54 εκ των οποίων βρίσκονται στην λεγόμενη «φιλόξενη ζώνη», δηλαδή σε ιδανική απόσταση από το μητρικό τους άστρο για την ανάπτυξη και συντήρηση της ζωής.

Την Τετάρτη η NASA έδωσε στην δημοσιότητα την παραπάνω εικόνα στην οποία απεικονίζονται τα εκατοντάδες άστρα στα οποία βρίσκονται αυτοί οι 1.235 πλανήτες οι οποίοι καταγράφονται με μαύρες κουκκίδες στο εσωτερικό των πλανητών. Μάλιστα ο Ήλιος και η Γη έχουν τοποθετηθεί ξεχωριστά στην εικόνα (είναι το απομονωμένο άστρο στην πάνω δεξιά πλευρά της εικόνας κάτω από την πρώτη σειρά άστρων).

Αμέτρητοι οι πλανήτες σαν την Γη

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler έχει ως αποστολή την αναζήτηση πλανητών και ειδικά εκείνων που έχουν συνθήκες ευνοϊκές για την ανάπτυξη ζωής. Τα στοιχεία που έχει στείλει τους τελευταίους μήνες είναι άκρως εντυπωσιακά και ανατρέπουν τα όσα γνωρίζαμε για το Σύμπαν μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με τους ειδικούς της NASA που μελετούν τα δεδομένα που έχει στείλει το Kepler ο γαλαξίας μας διαθέτει τουλάχιστον 50 δισεκατομμύρια πλανήτες, αριθμός πολύ μεγαλύτερος από αυτόν που οι επιστήμονες πίστευαν μέχρι σήμερα.

Από αυτούς τους 50 δισ πλανήτες υπολογίζεται ότι 500 εκατομμύρια πλανήτες βρίσκονται στις λεγόμενες «φιλόξενες ζώνες», είναι δηλαδή σε ιδανική απόσταση από το μητρικό τους άστρο (ούτε πολύ κοντά, ούτε πολύ μακριά) ώστε να διαθέτουν συνθήκες ευνοϊκές για την ανάπτυξη ζωής. Όπως είναι ευνόητο το Kepler ενισχύει τα μέγιστα την άποψη ότι η ύπαρξη ζωής σε άλλους κόσμους είναι δεδομένη αν αναλογιστούμε ότι ο αριθμός των γαλαξιών υπολογίζεται σε 100 δισεκατομμύρια.

Πηγή: Βήμα Science

Οι πρώτες εικόνες του Ερμή από την αποστολή Messenger

Χιούστον
Τις πρώτες φωτογραφίες από τον Ερμή έχουν εδώ και λίγες ώρες στην διάθεση τους οι επιστήμονες. Το διαστημικό σκάφος Messenger που είναι το πρώτο που τέθηκε σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη άρχισε να στέλνει δεδομένα και πληροφορίες. Μέσα σε λίγες ώρες το ερευνητικό σκάφος έστειλε περισσότερες από 300 κοντινές εικόνες της επιφάνειας του Ερμή οι οποίες αποκαλύπτουν ένα τοπίο ανάλογο με αυτό της Σελήνης δηλαδή γεμάτο κρατήρες.

Το Messenger εστίασε αρχικά τον φωτογραφικό του φακό στον κρατήρα Ντεμπισί που έχει λάβει το όνομα του από τον κορυφαίο Γάλλο συνθέτη. Στην πραγματικότητα ο κρατήρας Ντεμπισί δεν είναι ένας μεμονωμένος κρατήρας αλλά μια περιοχή γεμάτη από μεγαλύτερους και μικρότερους κρατήρες.

Η αποστολή του Messenger

Η αποστολή του ερευνητικού σκάφους έχει σχεδιαστεί ώστε να διαρκέσει 12 μήνες και έχει δύο βασικούς στόχους. Το σκάφος θα συλλέξει στοιχεία που θα βοηθήσουν τους επιστήμονες να διαπιστώσουν γιατί ο ο Ερμής είναι ο πυκνότερος πλανήτης στο Ηλιακό Σύστημα. Επίσης θα διερευνήσει την ενδεχόμενη ύπαρξη πάγου στους κρατήρες των δύο πόλων του.

Κατά την κίνηση του γύρω από τον Ερμή το Messenger θα τον πλησιάζει κάποιες φορές σε απόσταση μόλις 200 χιλ. από την επιφάνεια του γεγονός που εκτός των άλλων θα βοηθήσει σημαντικά στην αποκάλυψη διαφόρων περιοχών του για τις οποίες οι επιστήμονες έχουν στην διάθεση τους ελάχιστα ή και καθόλου στοιχεία.

Το μοναδικό διαστημικό ερευνητικό σκάφος που έχει επισκεφτεί τον Ερμή ήταν το Mariner 10 της NASA πριν από 35 χρόνια. Όμως έκανε ένα σύντομο πέρασμα από αυτόν και φυσικά χωρίς να διαθέτει τα σημερινά προηγμένα συστήματα εξερεύνησης κατάφερε να συλλέξει λίγα στοιχεία και μόνο από το 45% της επιφάνειας του.

Πηγή: Βήμα Science

Παγκόσμιος χάρτης της βαρύτητας κάνει τη Γη να μοιάζει με πατάτα

Μόναχο, Γερμανία
Ο ακριβέστερος μέχρι σήμερα χάρτης του βαρυτικού πεδίου της Γης παρουσιάστηκε την Πέμπτη από τον ESA (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος).

Στο νέο χάρτη του ευρωπαϊκού δορυφόρου Goce, η υδρόγειος δεν μοιάζει με την τέλεια σφαίρα που συνήθως φανταζόμαστε. Έχει εντελώς ανώμαλο σχήμα που θυμίζει πατάτα, καθώς η μάζα του πλανήτη δεν είναι ομοιόμορφα κατανεμημένη. Η τεράστια μάζα των Ιμαλαΐων, για παράδειγμα, σχηματίζει ένα μεγάλο εξόγκωμα στην περιοχή της Ασίας.

Από τεχνική άποψη, ο χάρτης του Goce είναι ένα γεωειδές: είναι η επιφάνεια ενός ιδεατού παγκόσμιου ωκεανού, η οποία διαμορφώνεται αποκλειστικά από τη βαρύτητα, χωρίς την επίδραση της παλίρροιας και των ωκεάνιων ρευμάτων.

Παρουσιάζοντας το χάρτη σε ειδική εκδήλωση στο Μόναχο, ερευνητές της ESA επισήμαναν ότι τα νέα δεδομένα είναι πολύτιμα για τη μελέτη της δυναμικής των ωκεανών: την παρακολούθηση των θαλάσσιων ρευμάτων και τη μέτρηση της ανόδου της στάθμης της θάλασσας.

Τα δεδομένα της αποστολής Goce «θα μας αποκαλύψουν τη δυναμική τοπογραφία και τα μοτίβα της κυκλοφορίας των ωκεανών με πρωτοφανή ποιότητα και ανάλυση» σχολίασε ο Δρ Ράινερ Ρούμελ, καθηγητής του Τεχνικού Πανεπιστημίου του Μονάχου.

Επιπλέον, οι παρατηρήσεις του Goce αναμένεται να προσφέρουν νέα στοιχεία για το μηχανισμό γέννησης των σεισμών, δεδομένου ότι οι σεισμικές δονήσεις αφήνουν χαρακτηριστικές υπογραφές στα βαρυτικά δεδομένα.

Ο Goce εκτοξεύτηκε το Μάρτιο του 2009 και σήμερα «έχει αρκετά καύσιμα για να συνεχίσει να μετρά τη βαρύτητα μέχρι τα τέλη του 2012» ανέφερε ο Δρ Ρούμελ.

Για να χαρτογραφήσει τη δύναμη της βαρύτητας σε τρεις διαστάσεις, ο δορυφόρος είναι εξοπλισμένος με έξι εξαιρετικά ευαίσθητα επιταχυνσιόμετρα.

Διαθέτει ακόμα έναν προηγμένο κινητήρα ιόντων, ώστε να μπορεί να διορθώνει ανά πάσα στιγμή την τροχιά του.

Newsroom ΔΟΛ

Κυριακή 20 Μαρτίου 2011

Εστάλη «μήνυμα» στον Ερμή

Ένα ρομποτικό διαστημόπλοιο της NASA, o "Messenger" (Αγγελιοφόρος), τέθηκε με επιτυχία σε ελλειπτική τροχιά γύρω από τον πλανήτη Ερμή, τον πιο κοντινό στον Ήλιο...
Είναι η πρώτη φορά που ένα διαστημικό σκάφος πετυχαίνει κάτι τέτοιο στον Ερμή. Είναι ο πέμπτος πλανήτης, εκτός από τη Γη και τη Σελήνη, που η NASA έχει θέσει ένα σκάφος-δορυφόρο σε τροχιά γύρω του. Το "Messenger", που ξεκίνησε το ταξίδι του από τη Γη πριν από περίπου 6,5 χρόνια και έχει ήδη διανύσει σχεδόν 7,9 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα, προγραμματίζεται να μείνει σε τροχιά γύρω από τον Ερμή για τουλάχιστον ένα χρόνο σε υψόμετρο περίπου 200 χλμ., ώστε να τον μελετήσει με λεπτομέρεια, σύμφωνα με το BBC και το Γαλλικό Πρακτορείο.
Αφού γίνουν πρώτα οι αναγκαίοι έλεγχοι του "Αγγελιοφόρου", στις 4 Απριλίου θα αρχίσει επισήμως η επιστημονική μελέτη του Ερμή.
Ο "Messenger" έχει μέχρι στιγμής κάνει τρία σύντομα "περάσματα" από τον Ερμή, πριν τεθεί σε κανονική τροχιά γύρω του, και ήδη έχει χαρτογραφήσει ένα μέρος της επιφάνειάς του.
Παρά την υψηλή επιφανειακή θερμοκρασία του πλανήτη, υπάρχουν ενδείξεις ραντάρ για παγωμένο νερό σε μερικούς κρατήρες, κάτι που το σκάφος θα προσπαθήσει να αποδείξει.
Η Ευρωπαϊκή και η Ιαπωνική Διαστημική Υπηρεσία θα στείλουν και δικές τους αποστολές στον Ερμή μέσα σε αυτή τη δεκαετία.

Σάββατο 19 Μαρτίου 2011

Η υπερπανσέληνος είναι γεγονός

Ουάσινγκτον
Το βράδυ του Σαββάτου, το φεγγάρι θα περάσει στη φάση της πανσέληνου ενώ ταυτόχρονα θα βρίσκεται στη μικρότερη απόστασή του από τη Γη εδώ και 18 χρόνια. Το φαινόμενο μέγεθος και η φωτεινότητα της Σελήνης θα αυξηθούν, όχι όμως στο γυμνό ανθρώπινο μάτι.

Το σπάνιο φαινόμενο οφείλεται στο γεγονός ότι η τροχιά της Σελήνης γύρω από τη Γη δεν είναι ένας τέλειος κύκλος, αλλά μια έλλειψη. Στις 10 το βράδυ του Σαββάτου (ώρα η Ελλάδας) το φεγγάρι θα βρεθεί στο λεγόμενο περίγειο, δηλαδή στην ελάχιστη απόσταση από τον μητρικό του πλανήτη, που είναι 356.575 χιλιόμετρα.

Αυτό είναι περίπου 50.000 χιλιόμετρα πιο κοντά από ό,τι στο λεγόμενο απόγειο, δηλαδή την μέγιστη απόσταση από το κέντρο της τροχιάς.

Σε μια σπάνια σύμπτωση, το φεγγάρι θα περάσει επίσημα στη φάση της πανσέληνου μόλις 50 λεπτά πριν φτάσει στο περίγειο, δημιουργώντας έτσι μια «υπερπανσέληνο».

Σύμφωνα με τη NASA, η πανσέληνος αυτή θα είναι έως και 14% μεγαλύτερη και 30% πιο λαμπρή από ό,τι οι πανσέληνοι στο απόγειο.

«Η τελευταία πανσέληνος που ήταν τόσο μεγάλη και τόσο κοντά στη Γη ήταν το Μάρτιο του 1993» δήλωσε ο Τζεφ Τσέστερ του Ναυτικού Παρατηρητήριου των ΗΠΑ. «Θα έλεγα ότι αξίζει μια ματιά» πρόσθεσε.

Ωστόσο η αύξηση του φαινόμενου μεγέθους και της λαμπρότητας είναι δύσκολο να γίνει αντιληπτή από τον απλό παρατηρητή: «Δεν υπάρχει κανένας χάρακας στον ουρανό για να μετράει τη διάμετρο της Σελήνης. Όταν αιωρείται τόσο ψηλά, χωρίς σημεία αναφοράς που δίνουν αίσθηση της κλίμακας, η πανσέληνος [του Σαββάτου] μπορεί να νοιάζει με οποιαδήποτε άλλη» επισημαίνει η NASA.

Θεωρητικά, το φεγγάρι μένει στη φάση της πανσέληνου μόνο για μια στιγμή το βράδυ του Σαββάτου. Στο ανθρώπινο μάτι, όμως, ο σεληνιακός δίσκος φαίνεται γεμάτος για μια μέρα πριν και μια μέρα μετά από αυτή τη στιγμή. Με άλλα λόγια, η πανσέληνος φαίνεται να διαρκεί δύο ημέρες.

Το αντίθετο από αυτό που συμβαίνει το Σαββατοκύριακο θα συμβεί στις 11 Οκτωβρίου: το φεγγάρι θα φτάσει τότε στο απόγειο και θα περάσει στη φάση της πανσέληνου με μικρή διαφορά ώρας, οπότε θα φαίνεται 12,3% μικρότερο από ό,τι αυτό το Σάββατο.

Είτε βρίσκεται στο απόγειο, είτε στο περίγειο, είτε στη μέση της διαδρομής, η Σελήνη πάντα φαίνεται μεγαλύτερη όταν βρίσκεται κοντά στον ορίζοντα (λίγο μετά την ανατολή της και λίγο πριν από τη δύση της). Για λόγους που δεν κατανοούν απόλυτα οι αστρονόμοι και οι ψυχολόγοι, ο σεληνιακός δίσκος μοιάζει να διογκώνεται όταν βρίσκεται πάνω από κτίρια ή δέντρα, για τα οποία μπορούμε να εκτιμήσουμε την απόσταση.

Πάντως οι διακυμάνσεις στην απόσταση Γης-Σελήνης δεν επηρεάζουν μόνο το φαινόμενο μέγεθος αλλά και τις παλίρροιες: η πλημμυρίδα του περίγειου φτάνει πιο ψηλά από ό,τι συνήθως, ενώ η άμπωτη του απόγειου υποχωρεί περισσότερο από ό,τι άλλες φορές.

Αναδημοσίευση: www.in.gr

Παρασκευή 4 Μαρτίου 2011

SOS: Μαζική εξαφάνιση ειδών απειλεί τη Γη

Τα πλάσματα της Γης βρίσκονται στο χείλος, αν όχι στο μέσο, μιας νέας, της έκτης κατά σειρά στην ιστορία του πλανήτη μας, μαζικής εξαφάνισης των ειδών, ανάλογης με αυτή που εξαφάνισε τους δεινόσαυρους.

Αυτό είναι το ανησυχητικό συμπέρασμα μιας νέας επιστημονικής μελέτης, η οποία υπολογίζει ότι τα τρία τέταρτα των σημερινών ζώντων οργανισμών μπορεί να έχουν εξαφανιστεί μέσα στα επόμενα 300 χρόνια και σε κάθε περίπτωση μέσα στους επόμενους 22 αιώνες - αν οι άνθρωποι δεν αλλάξουν μαζικά τις συνήθειές τους.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή παλαιοβιολογίας και παλαιοντολογίας Άντονι Μπαρνόσκι του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας-Μπέρκλεϊ, που δημοσίευσαν τη σχετική μελέτη στο περιοδικό “Nature”, σύμφωνα με το “Science”, σημαίνουν συναγερμό, αν και εμφανίζονται αισιόδοξοι ότι μάλλον η κατάσταση δεν έχει προχωρήσει τόσο πολύ, ώστε να είναι μη αναστρέψιμη.

Σύμφωνα με τη δαρβινική θεωρία της φυσικής επιλογής και της εξέλιξης, είναι αναμενόμενο ότι τα είδη θα εμφανίζονται και θα εξαφανίζονται από προσώπου Γης στο πέρασμα του χρόνου.

Όμως όταν τα τρία τέταρτα των συνολικών ειδών εξαφανίζονται σχετικά γρήγορα (όπως συνέβη πέντε φορές μέχρι σήμερα), τότε αυτό συνιστά μαζική εξαφάνιση και σε αυτήν ακριβώς την πορεία φαίνεται να βρίσκεται ήδη ξανά ο πλανήτης μας, σύμφωνα με τους επιστήμονες.

Η Γη έχει ήδη γνωρίσει πέντε τέτοιες μαζικές εξαφανίσεις κατά τα τελευταία 540 εκατ. χρόνια (από τότε που υπάρχουν πολύπλοκοι οργανισμοί), με πιο γνωστή αυτή που εξαφάνισε τους δεινόσαυρους περίπου πριν από 65 εκατ. χρόνια, έπειτα από την πρόσκρουση αστεροειδούς στον πλανήτη μας.

Η νέα εξελισσόμενη έκτη μαζική εξαφάνιση, όπως κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου του επιστήμονες, αυτή τη φορά δεν έχει φυσικά αίτια, αλλά τις ανθρώπινες δραστηριότητες και τις συνέπειες τους, όπως την κλιματική αλλαγή.

Οι αμερικανοί επιστήμονες, μελετώντας τα υπάρχοντα απολιθώματα ζώων, υπολόγισαν ότι ο ρυθμός με τον οποίο πέθαιναν τα θηλαστικά κατά τα τελευταία 65 εκατ. χρόνια, είναι μικρότερος από δύο είδη ανά ένα εκατομμύριο χρόνια.

Όμως κατά τα τελευταία 500 χρόνια, το λιγότερο 80 από τα αρχικά περίπου 5.570 είδη θηλαστικών έχουν εξαφανιστεί, σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις των βιολόγων, ένας ρυθμός πολύ μεγαλύτερος από αυτόν που καταγράφηκε στις προηγούμενες μαζικές εξαφανίσεις.

Για αυτό το λόγο, ο Μπαρνόσκι και οι συνεργάτες του εκτιμούν ότι ήδη ξεκίνησε μια νέα μαζική καταστροφή των ειδών που μπορεί να διαρκέσει πολλές χιλιάδες χρόνια.

    Αν όλα τα θηλαστικά που σήμερα θεωρούνται ότι απειλούνται με εξαφάνιση, όντως εξαφανιστούν μέσα στα επόμενα 100 χρόνια, τότε σε περίπου 300 χρόνια από τώρα, το 75% όλων θηλαστικών δεν θα υπάρχει πια. «Κοιτάξτε έξω από το παράθυρό σας και φανταστείτε αν θα θέλατε να ζείτε σε έναν κόσμο, όπου τα τρία τέταρτα των ζωντανών οργανισμών δεν θα υπήρχαν πια», δήλωσε χαρακτηριστικά ο αμερικανός επιστήμονας.

Οι ερευνητές  υπολόγισαν ότι από τα αμφίβια ως τα πουλιά, τα ερπετά, τα φυτά και τις άλλες μορφές ζωής, περίπου το 1% έως 2% του συνόλου των ειδών έχει ήδη εξαφανιστεί και το 20% έως 50% απειλείται.

Πάντως, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι οι συγκρίσεις με το παρελθόν δεν είναι καθόλου εύκολες, καθώς το αρχείο των απολιθωμάτων έχει πολλά κενά, καθιστώντας αδύνατη την καταγραφή κάθε είδους που εξελίχτηκε στη Γη και κάποια στιγμή εξαφανίστηκε. Τα «χαμένα» αυτά είδη, σύμφωνα με μερικές εκτιμήσεις, μπορεί να αποτελούν ακόμα και το 99% όλων των ειδών που κάποτε υπήρξαν.

Επιπλέον, η χρονολόγηση των απολιθωμάτων δεν είναι πάντα εύκολη, με συνέπεια, όταν ανακαλύπτεται μια προηγούμενη μαζική καταστροφή, να μην είναι εύκολο να προσδιοριστεί αν αυτή κράτησε ένα «σαββατοκύριακο», μια δεκαετία ή 10.000 χρόνια.

Η έρευνα του Μπαρνόσκι εστιάστηκε στα θηλαστικά, ακριβώς επειδή σε αυτά το αρχείο των απολιθωμάτων είναι πιο πλήρες και πιο ακριβές.